Paul Ekman w swoich badaniach w latach 70tych wykazał, że podstawowe emocje są determinowane biologicznie oraz uniwersalne, czyli wyrażane i odbierane tak samo w każdej kulturze.
Podstawowe emocje, które opisał Ekman to: złość, strach, smutek, radość, zniesmaczenie oraz zaskoczenie.
Pod koniec lat 60. Ekman oraz Walter Friesen przebadali plemię Fore zamieszkujące Papuę Nową Gwineę. Tubylcy nie mieli wcześniej styczności z cywilizacją Zachodu. Badacze zaprezentowali członkom plemienia zdjęcia ukazujące twarze Amerykanów wyrażające sześć podstawowych emocji. Zadaniem badanych było ich nazwanie i opisanie. Następnie Paul Ekman i Friesen opowiedzieli sześć historii nacechowanych emocjonalnie. Każda z nich miała na celu wywołanie reakcji u tubylców. Zadaniem członków plemienia Fore było zademonstrowanie wyrazów twarzy, które odpowiadałyby emocjom zawartym w opowiedzianych historiach. Efekty tych badań udokumentowano fotograficznie i na ich podstawie naukowcy przeprowadzili analogiczne badania na Amerykanach. Rezultaty owych badań potwierdziły słuszność tezy Darwina, że niezależnie od kultury, sześć opisanych przez Ekmana podstawowych ekspresji jest niezmienna zarówno w wyrażaniu, jak i w odbieraniu.
Emocje podstawowe są zatem emocjami ponadkulturowymi, pozostałe zaś wytworem kulturowego doświadczenia.
Twarz ludzka może jednocześnie wyrażać dwie emocje za pomocą różnych regionów mimicznych. Oczy wyrażające gniew a dolny region twarzy – szczęście). Wynika to z faktu, że emocje odczuwane mogą nakładać się na siebie w czasie. Tego typu zmiany emocji trwają ułamki sekund. Można wtedy mówić o zjawisku mikroekspresji. Mikroekspresja emocjonalna jest krótką, niezamierzoną reakcją mięśni mimicznych twarzy.